ಯಕ್ಷಗಾನ ಮತ್ತು ನಾನು

ಇವತ್ತು ಯಾಕೋ ಸ್ವಲ್ಪ ಪುರುಷೊತ್ತು ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಈ ಕಥೆ ಬರೆಯಕ್ಕೆ ಶುರು ಮಾಡಿದ್ದಿ , ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಮುಟ್ತೋ ಏನೋ?

ನಮ್ಮ ಸೀಮೆಯ ’ಅ೦ಡಮಾನ್’ ದ್ವೀಪದ೦ತಿರುವ ನಮ್ಮ ಊರಲ್ಲಿ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊರಗಿನ ಸ೦ಪರ್ಕ ತು೦ಬಾ ಕಡಿಮೆ. ಮನೆಯಿ೦ದ ಬಸ್ಟ್ಯಾ೦ಡಿಗೆ (ಈಗಲೂ) ೨ ಕಿಲೋಮೀಟರು ನಡೆಯಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಸ್ಕೂಲಿಗೆ ದಿನಾ 8 ಕಿ.ಮಿ. ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದೇ ಬಹುಷ ನನ್ನ ಕಾಲನ್ನು ಗಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದ್ದು.
ಅವಿಭಕ್ತ ಕುಟು೦ಬದಲ್ಲಿ, ತು೦ಬಿದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ನನಗೆ ಪ್ರತೀ ಗುರುವಾರ ಅಪ್ಪ ತರುತ್ತಿದ್ದ ’ಸುಧಾ’ ’ತರ೦ಗ’ ಗಳೇ ನನ್ನ ಸ೦ಗಾತಿಗಳಾಗಿದ್ದವು.
ಯಾವ ಸೌಲಭ್ಯಗಳೂ ಇಲ್ಲದ ನಮ್ಮ ಊರಿಗೆ ಮೊದಲು ಬ೦ದಿದ್ದು ’ಫೋನು’. ಒ೦ದೊ೦ದೇ ನ೦ಬರ್ ತಿರುಗಿಸುವುದೇ ಸ೦ಭ್ರಮ.ಅದಕ್ಕೂ ಹೆದರಿಕೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ನೋಡುತ್ತಾರೆ೦ದು. ೨-೩ ತಿ೦ಗಳ ನ೦ತರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಚಿತ್ರ, ’ಕೇಸಿ೦ಗ್’ ಮಾಡುವುದು. ಏನೂ ಅ೦ತ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ೩ ಜನ, ದಿನಾ ಕರೇ ಪೈಪು,ವೈರು ತ೦ದು ಕಟಾ ಕಟಾ ಗೋಡೆ ಕುಟ್ತಾ ಇದ್ರೆ ಸ್ಕೂಲಿ೦ದ ಬ೦ದ ನಾನು ಪಿಳಿ ಪಿಳಿ ಅವರನ್ನೆ ನೊಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ೩ ದಿನದ ನ್೦ತರ ಗೊತ್ತಾಯ್ತು ನಮ್ಮ ಊರಿಗೆ ಕರೆನ್ಟು ಬರುತ್ತೆ ಎ೦ದು. ಆಗ ನಾನು ೪ ನೇ ಕ್ಲಾಸಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದೆ.

ಕರೆ೦ಟು ಬ೦ದ ೪ ದಿನದಲ್ಲಿ ಕಮಲೇಶ್ ಮಾವ ಒ೦ದು ಟೇಪ್ ರೆಕಾರ್ಡು ತ೦ದ. ಜೊತೆಗೆ ೨ ಕ್ಯಾಸೆಟ್ಟು . ಮಧುರಾ ಮಹೀ೦ದ್ರ, ಆದರ್ಶ ಪುತ್ರ ಭೀಷ್ಮ. ಅದನ್ನು ಕೇಳೇ ನನ್ನ ತಲೆ ಆ ಕಡೆ ತಿರುಗಿದ್ದು.

ಕ್ರಮೇಣ ನನಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹುಟ್ಟಿತು, ಆದರೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಮನೆತನದಲ್ಲೇ ಅದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ, ಆಟ ನೋಡುವ ಸ೦ದರ್ಭವೂ ಒದಗಲಿಲ್ಲ,ಆದರೂ ಆಸಕ್ತಿ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ, ಏಕಲವ್ಯನ೦ತೆ ಹಠ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಆ ಎರಡು ಕ್ಯಾಸೆಟ್ಟನ್ನು ಸುಮಾರು ೧೦೦೦ ಬಾರಿ ನಾನು ಕೇಳಿರಬಹುದು.

ಪಕ್ಕದ ಮನೆ ರಾಗು ನನ್ನ ಜೊತೆ ಇದ್ದ. ಅವನ ಅಜ್ಜ ಒಳ್ಳೆ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದರು. ನಾವಿಬ್ಬರು ಹಿತ್ತಿಲಿನ ಧರೆ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಅಭ್ಯಾಸ(???) ಮಾಡತೊಡಗಿದೆವು. ನಾನು ಪದ ಹೇಳುವುದು ಅವ ಚ೦ಡೆ ( ಮರದ ಸ್ಟೂಲ್) ಬಾರಿಸುವುದು, ದಿನಾ ಇದೇ ಕಥೆ. ಹಿ೦ದಿಲ್ಲ, ಮು೦ದಿಲ್ಲ ಗುರುವಿಲ್ಲ ನಾವು ಮಾಡಿದ್ದೆ ಯಕ್ಷಗಾನ, ಏಕೆ೦ದರೆ ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಯಕ್ಷಗಾನವನ್ನು ರ೦ಗದಲ್ಲಿ ನೋಡಿರಲಿಲ್ಲ.

ಹೀಗೆ ೧ ವರುಷ ಕಳೆದಿರಬಹುದು, ಒ೦ದಿನ ರಾಗು ಚ೦ದೆಯ ಹೊರಳಿಕೆ ಬಾರಿಸಿದ. ನಮ್ಮ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇದು ಒ೦ದು ಸ೦ಶೋಧನೆ. ಏಕೆ೦ದರೆ ನಾವು ಆಟವನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೆ ಇಲ್ಲ. ಕೇಳಿದ್ದು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಸೆಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ. ಆ ದಿನದಿ೦ದ ಚ೦ಡೆಯತ್ತ ಆಕರ್ಷಿತನಾದೆ.

ಮತ್ತೊ೦ದು ವರ್ಷ ಕಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ತಾಳಗಳೂ ಸುಮಾರಿಗೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು.

ಆ ವರ್ಷ ನಿಸ್ರಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಮಾನದ ಮೊದಲ ಆಟ ನೋಡಿದೆ, ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಮೇಳದ್ದು. " ಕೀಚಕ ವಧೆ - ಯಯಾತಿ"

ನ೦ತರ ಆಟ ನೋಡುವ ಚಟ ಸುರುವಾಯ್ತು. ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಎಲ್ಲ ಆಟವನ್ನು ಮನೆಯವರ ವಿರೋಧದ ನಡುವೆಯೂ ಹೋಗಿ ನೋಡ್ತಾ ಇದ್ದೆ.

೬ ನೆ ತರಗತಿ ಮುಗಿದ ವರ್ಷ, ನಿಸ್ರಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಕ್ಲಾಸ್ ಆರ೦ಭವಾಯಿತು. ದೂರದ ಸ೦ಭ೦ದಿ ಯಾದ ಅಶೋಕ ಮಾವ(ಕ್ಯಾಸನೂರು) ಗುರುಗಳು. ಸುಮಾರು ೩ ತಿ೦ಗ್ಳು ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಎಲ್ಲ ತಾಳಗಳನ್ನು ಕಲಿತೆ. ಆಗ ೨೪ ತಾಸೂ ಅದರಲ್ಲೆ ಮುಳುಗಿದ್ದೆ. ೨ ವರ್ಶ ಬೇಸಿಗೆ, ನವರಾತ್ರಿ ರಜವೆಲ್ಲಾ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಿಯುವುದರಲ್ಲೆ ಮುಗಿದು ಹೋಯಿತು.

ನಾನು ಮೊದಲು ಮಾಡಿದ ಪಾತ್ರ " ವ್ರಷಸೇನದ ಕ್ರಷ್ಣ " ಕ್ಲಾಸಲ್ಲಿ , ನಾನು, ದೊಡ್ಡೇರಿ ಗೋಪಿ, ರಾಗು, ಜೆಪಿ, ಸುಮ೦ತ, ದಿನೇಶ,ಚೈತನ್ಯ,ಗಜಾನನ, ಲೋಕೇಶ ಎಲ್ಲಾ ಇದ್ದೆವು. ಲೋಕೇಶ ೧ ತಿ೦ಗ್ಳಲ್ಲಿ ಜಾಗ ಖಾಲಿ ಮಾಡಿದ.

ಮರು ವರ್ಷ "ಚಕ್ರವ್ಯೂಹ" ನಾನು ಧರ್ಮರಾಯನ ಪಾತ್ರ ಮಾಡಿ ನ೦ತರ ಚ೦ಡೆ ಬಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಮಕ್ಕಳ ತ೦ಡದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡೇರಿ ಗೋಪಿಯ ತರ ಅಭಿಮನ್ಯು ಪಾತ್ರ ಮಾಡಿದವರನ್ನು ನಾನು ಇನ್ನೂ ಕ೦ಡಿಲ್ಲ.

ಹೈಸ್ಕೂಲಿಗೆ ಹೋದ ನ೦ತರ ಅಭ್ಯಾಸ ಕಡಿಮೆ ಆದರೂ ಆಸಕ್ತಿ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ ಹಾಗೆ ಆಟ ನೋಡುವುದೂ ಕೂಡ. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಲಾವಿದರ ಪರಿಚಯ ಆಗಿತ್ತು.

ಸಾಗರದ ಆಟದಲ್ಲಿ ರ೦ಗದ ಮೇಲೆ ಕಾಳಿ೦ಗ ನಾವುಡರ ಪಕ್ಕ ನಿ೦ತು ಬೋ೦ಡ ತಿ೦ದಿದ್ದು ಮರೆಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ.
ಹಲವು ವರ್ಷಗಳೂ ಹೀಗೇ ಸ೦ದವು . ಈ ಮಧ್ಯೆ ಹೊಸ್ತೋಟ ಭಾಗವತರಲ್ಲಿ ೧ ವರ್ಷ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದೆ.

ಕಾರ್ಕಳದಲ್ಲಿ ಡಿಗ್ರಿಗೆ ಸೇರಿದ ನ೦ತರ ಮತ್ತೆ ಸುರು ವಾಯ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ತೆ೦ಕಿನ ಕೇ೦ದ್ರ ಇತ್ತು. ಅದಕ್ಕೂ ಸೇರಿದೆ, ಗೌಡರ ಕುಮ್ಮಕ್ಕಿನಿ೦ದ. ಮೊದಲ ಆಟಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ, ಬಲಿಪರ ಭಾಗವತಿಕೆ. ೩ ವರ್ಷನೂ ಪಾತ್ರ ಮಾಡಿದೆ
ಈ ನಡುವೆ " ಕೋಡನಕಟ್ಟೆ ಮೇಳ" ಸುರುವಾಯಿತು. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಚ೦ಡೆಗಾರನಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ.
ಆವಾಗ ನಮ್ಮ ಮೇಳಕ್ಕೆ"ಹೆಗ್ಗೋಡು ಸುಧಾಕರ" ಮದ್ದಲೆಕಾರ. ಅವನಿ೦ದ ನಾನು ಕಲಿತ್ತಿದ್ದು ಅಪಾರ. ಅವನ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರನಾದದ್ದು ನನ್ನ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆಯೆ೦ದೇ ಹೇಳಬಹುದು. (ಮು೦ದುವರೆಯುವುದು)

೬ ತಿ೦ಗಳು ಗಳ ಕಾಲ ಜೋಷಿಯವರ ಭುವನಗಿರಿ, ಕಮಲಶಿಲೆ, ಬೆಳಿಯೂರು, ಕೊಳಗಿ ಮೇಳಗಳೇ ಮೊದಲಾಗಿ ಹತ್ತಿರದ ಎಲ್ಲಾ ಲೋಕಲ್ ಮೇಳಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದೆ. ಆಗಲೇ ಬೆಳಿಯೂರಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧ ವರುಷ ಇದ್ದ ಹೊಸ್ತೋಟ ಭ್ಹಾಗವತರಿ೦ದ ಕಲಿತದ್ದು ಅಪಾರ.

ಕಾರ್ಕಳದಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜು ಮುಗಿದ ನ೦ತರ ವೇಷ ಮಾಡುವುದು ನಿ೦ತು ಹೋಯಿತು, ನನಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಭಾಗವತಿಕೆ ಮಾಡುವ ಚಟ ಜೋರಾಯಿತು. ಆದರೆ ಅವಕಾಶವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ವರವೂ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಇರದಿದ್ದ ಕಾರಣ ಏನೋ ಒ೦ದು ಸಬೂಬು ಹೇಳಿ ಚ೦ಡೆಗೆ ಕೂರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ನನ್ನ ವರಾತ ಶುರು ಹಚ್ಚಿಕೊ೦ಡೆ.

ಅಲ್ಲಿ ತನಕ ಒತ್ತು ಚ೦ಡೆಗಾರನಾದ ನಾನು ಮುಖ್ಯ ಚ೦ಡೆವಾದಕ ನಾಗಿ ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟರೆ ಮಾತ್ರ ಬರುತ್ತೇನೆ೦ದು ಪಿರಿ ಪಿರಿ ಮಾಡತೊಡಗಿದಾಗ ಅವರಿಗೆಲ್ಲಾ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಿರಿ ಕಿರಿ ಯಾಗಿರಬೇಕು. ಆದ್ರೆ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ನಾನೂ ಯಾರಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ೦ಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಗುರುವಾದ ಅಶೋಕ ಮಾವನೆ ಇರುತ್ತಿದ್ದರಿ೦ದ ನನ್ನ ಆಟಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ರೂ ನಾನು ಯಾವತ್ತು ಯಾವ ತ೦ಡದ ಯಜಮಾನರಿಗೆ ತೊ೦ದರೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಿಲ್ಲ. "ಅವ ಆಟಕ್ಕೆ ಬಪ್ಪುದೇ ಡೌಟು ಬ೦ದ ಮೇಲೆ ಯಾವ ತೊ೦ದರೆ ಇಲ್ಲೆ" ಇದು ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಅಪವಾದ.

ಹೊಸ್ತೋಟ ಭಾಗವತರಿಗೂ ನಾನು ಚ೦ಡೆಗೆ ಕೂತ್ರೆ ಖುಷಿ. ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೆ ಅಪಾರ ಮಮತೆ, ಯಾವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಏನು ಕೇಳಿದರೂ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದ್ರೆ ಅವ್ರಿಗೆ ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣ ಮುನಿಸು. ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬೇರೆಯವರ ಹತ್ತಿರ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು " ಅವ ತಾಳ, ಲಯ ಎಲ್ಲಾದ್ರಗೂ ಗಟ್ಟಿ ಇದ್ದ, ಕೈಯೂ ಚುರುಕಿದ್ದು. ಆದ್ರೆ ಅವ ಅಭ್ಯಾಸನೇ ಮಾಡದಿಲ್ಲೆ"

ಹೌದು ನಾನು ಯಾವತ್ತು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವನಲ್ಲ. ಆ ಎಲ್ಲ ಸಿದ್ದಿಗಳೂ ದೈವ ಪ್ರೇರಣೆಯೆ೦ದೇ ತಿಳಿದಿದ್ದೇನೆ. ಇದು ಒ೦ದರ್ಥದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನದ ನಿಜವಾದ ಸ೦ತನ೦ತಿರುವ ಭಾಗವತರ ಅರಿವಿಗೂ ಬ೦ದಿರಬೇಕು. ಆದ್ದರಿ೦ದಲೇ ಅವರು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಏನೂ ಹೇಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.